Warto prowadzić interesy na Ukrainie

Najbardziej popularnymi formami prowadzenia interesów na Ukrainie są spółka z ograniczoną odpowiedzialnością i przedsiębiorstwo prywatne, które mogą mieć jednego lub wielu właścicieli

Wybór formy prowadzenia zależy od wielu czynników, m.in. rodzaju planowanej działalności gospodarczej, relacji z ukraińskimi wspólnikami, rozmiaru inwestycji, zakresu odpowiedzialności założyciela za zobowiązania przyszłej firmy. Dlatego też omówimy wszystkie możliwe prawne formy prowadzenia firmy na Ukrainie.

Przepisy prawa ukraińskiego nie przewidują żadnych ograniczeń co do formy prowadzenia działalności gospodarczej przez cudzoziemców.

Z tego też wynika, że cudzoziemiec bądź zagraniczna osoba prawna mogą na Ukrainie zarejestrować działalność gospodarczą na tych samych zasadach, co obywatel Ukrainy czy ukraińska osoba prawna. Warto też pamiętać, że mienie, które zostało sprowadzone na Ukrainę jako aport do kapitału założycielskiego przedsiębiorstwa, zwalnia się od cła wwozowego.

Osoba fizyczna

Jako osoba fizyczna-przedsiębiorca może być zarejestrowana każda pełnoletnia nieograniczona w zdolności do czynności prawnych osoba fizyczna. Art. 55 kodeksu gospodarczego przewiduje, że działalność gospodarczą poprzez rejestrację osoby fizycznej-przedsiębiorcy mogą także prowadzić cudzoziemcy.

Prowadzenie działalności gospodarczej w tej formie najbardziej opłaca się przy małych firmach. Jeżeli obrót od działalności gospodarczej osoby fizycznej nie przekracza 500 tys. hrywien (UAH) (co stanowi równowartość ok. 240 tys. zł), to może się ona rozliczać z fiskusem według zasad uproszczonego systemu opodatkowania.

Uwaga! Mając dochód (przychód) w wysokości 500 tys. UAH, podatek może stanowić maksymalnie 2,4 tys. UAH.

Spółka pełna

W prawie ukraińskim nie ma podziału spółek handlowych na osobowe i kapitałowe. W związku z tym wszystkie spółki handlowe w prawie ukraińskim posiadają osobowość prawną.

Pierwszy rodzaj spółki handlowej to spółka pełna. Jej wspólnicy zgodnie z zawartą pomiędzy nimi umową prowadzą działalność przedsiębiorczą w imieniu spółki i solidarnie ponoszą dodatkową (subsydiarną) odpowiedzialność za zobowiązania spółki całym swym mieniem. Osoba może być wspólnikiem tylko jednej spółki pełnej.

Wspólnik spółki pełnej nie może bez zgody innych wspólników dokonywać we własnym imieniu i we własnym interesie lub w interesie osób trzecich czynności prawnych, identycznych z tymi, jakie stanowią przedmiot działalności spółki. W razie naruszenia tej zasady spółce przysługuje prawo żądania od takiego wspólnika pokrycia wyrządzonych strat bądź przekazania jej wszystkich korzyści uzyskanych w wyniku dokonania takich czynności prawnych.

Nazwa spółki pełnej powinna zawierać imiona (nazwę) wszystkich jej wspólników, słowa „spółka pełna” albo zawierać imię (nazwę) jednego lub kilku wspólników z dodaniem słów „i spółka”, a także słowa „spółka pełna”. Zarządzanie działalnością spółki pełnej prowadzone jest za zgodą wszystkich wspólników, jeżeli umowa spółki nie stanowi inaczej. W prawie polskim najbardziej podobną do ukraińskiej spółki pełnej formą jest spółka jawna. Jednakże zasadniczą różnicą jest to, że spółka jawna w odróżnieniu od spółki pełnej nie posiada osobowości prawnej.

Co najmniej jeden komandytariusz

W prawie ukraińskim przewidziano również spółkę komandytową. Tworzą ją wspólnicy, którzy prowadzą w imieniu spółki działalność gospodarczą i solidarnie ponoszą odpowiedzialność dodatkową (subsydiarną) i odpowiadają za zobowiązania spółki całym swoim mieniem, czyli komplementariusze, oraz co najmniej jeden wspólnik – komandytariusz, który ponosi ryzyko strat związanych z działalnością spółki w granicach kwot wpłaconych udziałów oraz nie uczestniczy w działalności firmy. Spółkę komandytową powołuje się na podstawie umowy założycielskiej, którą zawierają pomiędzy sobą wszyscy komplementariusze. Przepisy prawa stanowią, że osoba może zostać komplementariuszem tylko jednej spółki komandytowej i nie może być wówczas wspólnikiem w spółce pełnej. Zarządzeniem działalnością spółki komandytowej zajmują komplementariusze.

Z ograniczoną...

Najbardziej popularnym rodzajem jest spółka z ograniczoną odpowiedzialnością. Zgodnie z definicją zawartą w k.c., jest to spółka założona przez jednego lub kilku wspólników, której kapitał założycielski został podzielony na udziały, rozmiar (wysokość) których ustala się w statucie. Udziały do kapitału założycielskiego mogą być wnoszone w postaci pieniężnej lub w postaci aportów rzeczowych. Co najmniej połowa kapitału założycielskiego powinna być wniesiona przed rejestracją spółki. Cechą, która charakteryzuje istotę sp. z o.o. jest to, że jej wspólnicy ponoszą odpowiedzialność za zobowiązania spółki wyłącznie w granicach wartości swych udziałów. Przepisy ustawy o spółkach handlowych przewidują, że kapitał założycielski sp. z o.o. powinien stanowić co najmniej równowartość 100 płac minimalnych ustalonych w dniu rejestracji spółki. Wysokość płacy minimalnej na Ukrainie ustala się każdego roku w ustawie budżetowej i w roku 2008 wynosi ona 525 UAH (w okresie od 1 kwietnia do 1 października), 545 UAH (w okresie od 1 października do 1 grudnia) i 605 UAH (w okresie od 1 grudnia).

Dokumentem założycielskim sp. z o.o. jest statut. Zarządzanie spółką sprawują jej organy. Najwyższym organem sp. z o.o. jest walne zgromadzenie wspólników, organ wykonawczy to dyrektor (organ jednoosobowy) bądź dyrekcja (organ zespołowy), funkcje kontrolne sprawuje komisja rewizyjna.

Walne zgromadzenie wspólników sp. z o.o. jest uważane za pełnomocne, jeżeli obecni są na nim wspólnicy, posiadający w sumie ponad 60 proc. głosów. Decyzje są podejmowane większością głosów obecnych na walnym zgromadzeniu wspólników. Natomiast dla uchwalenia niektórych uchwał wymagane jest oddanie na nie co najmniej 50 proc. głosów (np. uchwała o wyłączeniu jednego ze wspólników). Jednakże, jeżeli statut stanowi inaczej, to w przypadku powstania sporu będą stosowane odpowiednie uregulowania statutowe.

...i dodatkową odpowiedzialnością

Spółkę z dodatkową odpowiedzialnością, podobnie jak poprzednią, zakłada jeden lub kilku wspólników i jej kapitał założycielski również jest podzielony na udziały, rozmiar (wysokość) których ustala się w statucie. Różnica pomiędzy spółką z o.o. polega na tym, że wspólnicy spółki z dodatkową odpowiedzialnością solidarnie ponoszą dodatkową (subsydiarną) odpowiedzialność za jej zobowiązania własnym mieniem w wysokości przewidzianej przez statut. Wysokość ta jest wielokrotnością wartości udziału każdego ze wspólników. W pozostałych kwestiach związanych z założeniem i funkcjonowaniem spółki z dodatkową odpowiedzialnością stosuje się przepisy dotyczące spółki z ograniczoną odpowiedzialnością.

Z podziałem na akcje

Spółką akcyjną, według przepisów prawa ukraińskiego, jest ta, której kapitał założycielski podzielono na określoną ilość akcji o równej wartości nominalnej. Łączna wartość nominalna akcji stanowi kapitał założycielski spółki, który nie może być mniejszy od równowartości 1250 płac minimalnych. Jak już zostało zasygnalizowane, obecnie płaca minimalna na Ukrainie wynosi 525 UAH. Z tego wynika, że minimalna wysokość kapitału założycielskiego spółki akcyjnej wynosi 656 250 UAH. Ustawa o spółkach handlowych wyodrębnia dwa rodzaje spółek akcyjnych: otwartą i zamkniętą. Różnica pomiędzy nimi polega na tym, że akcje otwartej spółki akcyjnej mogą przebywać w swobodnym obrocie, mogą być zbywane oraz nabywane bez ograniczeń, a o ich zbyciu decyduje wyłącznie właściciel. Natomiast prawo pierwszeństwa kupna akcji zamkniętej spółki akcyjnej posiadają inni akcjonariusze. Spółka akcyjna może być założona zarówno przez osoby prawne, jak i fizyczne.

Gdzie szukać przepisów

Regulacje prawne dotyczące form prowadzenia działalności gospodarczej na Ukrainie zostały zawarte w następujących aktach prawnych:

- kodeks cywilny z 16 stycznia 2003 r.,

- kodeks gospodarczy z 16 stycznia 2003 r.

- ustawa o spółkach handlowych z 19 września 1991 r.

Spółka to niejedyny sposób na działalność gospodarczą

Inwestor z Polski może zostać współwłaścicielem przedsiębiorstwa ukraińskiego. Jeżeli będzie posiadał co najmniej 10 proc. udziałów, będzie ono określane jako przedsiębiorstwo z inwestycją zagraniczną

Oprócz spółek handlowych kodeks cywilny spośród form prowadzenia działalności gospodarczej wyodrębnia także spółdzielnię produkcyjną. Zgodnie z art. 163 k.c. jest to dobrowolne zrzeszenie obywateli powołane na zasadach członkostwa, osobistego udziału w wykonywaniu pracy na rzecz spółdzielni oraz połączeniu mienia jego członków. Statut spółdzielni może także przewidywać udział w jej działalności na zasadzie członkostwa i innych osób.

Nie potrzeba kapitału założycielskiego

Natomiast kodeks gospodarczy oprócz wymienionych rodzajów prowadzenia działalności gospodarczej przewiduje dodatkowo przedsiębiorstwa:

- prywatne,

- własności kolektywnej (do nich są zaliczane także spółdzielnie produkcyjne),

- komunalne,

- państwowe,

- własności mieszanej.

Jeżeli współwłaścicielem przedsiębiorstwa jest zagraniczna osoba fizyczna bądź prawna, która posiada co najmniej 10 proc. udziałów, to takie przedsiębiorstwo jest określane mianem przedsiębiorstwa z inwestycją zagraniczną. Przedsiębiorstwo ze 100 proc. udziałów osoby lub firmy zagranicznej uważa się za przedsiębiorstwo zagraniczne.

Dodatkowo stosuje się podział przedsiębiorstw na unitarne i korporacyjne (w zależności od ilości założycieli), przedsiębiorstwa małe, średnie i duże (w zależności od liczby zatrudnionych pracowników). Kodeks gospodarczy wśród rodzajów przedsiębiorstw wymienia też gospodarstwo rolne oraz przedsiębiorstwo dzierżawione.

Wśród wymienionych rodzajów form przedsiębiorstw największe zainteresowanie inwestorów wzbudza przedsiębiorstwo prywatne, które może mieć jednego lub kilku właścicieli. Ta forma przedsiębiorstwa obok spółki z ograniczoną odpowiedzialnością jest najbardziej popularna na Ukrainie.Prawo nie stawia wymogu posiadania przez przedsiębiorstwo prywatne kapitału założycielskiego. Ustrój przedsiębiorstwa prywatnego, relacje między wspólnikami oraz inne kwestie określa jego statut.

Bez osobowości prawnej

Za odrębną formę prowadzenia działalności gospodarczej na Ukrainie należy uznać spółkę cywilną. Ten rodzaj spółki według przepisów prawa ukraińskiego nie należy do spółek handlowych, a regulacje jej dotyczące zostały umieszczone w kodeksie cywilnym nie w podrozdziale „Spółki handlowe”, lecz w rozdziale „Zobowiązania”. Spółka cywilna nie posiada osobowości prawnej i powołuje się ją na podstawie umowy, którą zawierają pomiędzy sobą jej założyciele (wspólnicy) w zwykłej formie pisemnej. Wspólnikami spółki cywilnej mogą być zarówno osoby fizyczne, jak i prawne. Ich wzajemne prawa i obowiązki określa umowa o powołaniu spółki. Spółka cywilna nie podlega rejestracji państwowej przez rejestratora państwowego, ale jest rejestrowana w urzędzie skarbowym.

Przedstawicielstwo niepolecane

Zgodnie z art. 5 ustawy o działalności zewnętrznogospodarczej z 16 kwietnia 1991 r., zagraniczny podmiot gospodarczy, który prowadzi działalność gospodarczą na Ukrainie, może założyć swe przedstawicielstwo. Rejestracji przedstawicielstwa firmy zagranicznej dokonuje Ministerstwo Gospodarki Ukrainy w terminie 60 dni roboczych (http://me.kmu.gov.ua). Bardziej praktyczna wydaje się rejestracja przez firmę zagraniczną na Ukrainie nie przedstawicielstwa, lecz spółki prawa handlowego.

Autor jest adwokatem ukraińskim, kierownikiem studiów podyplomowych – ukraińskie prawo handlowe na WSPiZ im. Leona Koźmińskiego w Warszawie

źródło: www.rzeczpospolita.pl